Opgave 5: Middeleeuwse stenografie

In de middeleeuwen werden teksten regelmatig overgeschreven. De kopiisten die zich hiermee bezighielden, maakten veelvuldig gebruik van afkortingen om tijdbesparend te werken, maar ook om de ruimte op het kostbare perkament zo efficiënt mogelijk te benutten.

Onderstaande afbeelding toont een deel van een bladzijde uit een veertiende-eeuws manuscript.

Zoals gebruikelijk heeft de kopiist die de tekst heeft neergeschreven verschillende woorden afgekort. De tekst, waarbij alle afkortingen voluit geschreven zijn, luidt als volgt:

¶ Dese regule dede te dietsche maken lodewijc tho-
nijs van brucelle omme ioncvrouwe marien wille
sijnre zuster nonne te vorst om dat si ende dandere
ioncvrouwen van dien cloestere beide die nu sijn ende
hier na daer wesen selen te bad de regule selen
moghen verstaen ende weten wat si sculdech sijn te
doene ¶ Daromme elc dier sijn profijt in doe sal
hi bidde ouer hen beide te liue ende ter doot . ende
ouer den ghenen die den arbeit dede amen . Ghe-
daen int iaer ons heren m . ccc . lxxij omtrent
doctaue van dertien daghe .

Onderstaande tabel toont de verschillende tekens (soms in combinatie met een letter) die de kopiist heeft gebruikt om woorden af te korten.

Vraag 5.1: Vul de tabel op het antwoordblad aan met informatie over:

  1. De letters die door het teken worden weggelaten (met andere woorden: de letterwaarde van het afkortingsteken).
    b. Een voorbeeldwoord waarin het teken wordt gebruikt.
    Om je op weg te helpen geven we je alvast de oplossing van het afkortingsteken ē .

OPLOSSING