Is Frans Laarmans een “witte redder”?

Finalist: Hanim Schnabel
Mentor: prof. dr. Kevin Absillis

Veel onderzoek naar literatuur en film kiest vandaag voor een ‘postkoloniale’ aanpak. Dit betekent onder meer dat onderzoekers verhalen van witte, westerse auteurs kritisch doorlichten. Ze wijzen op koloniale stereotypen en sporen van racisme. Een verhaalsjabloon dat in het postkoloniaal onderzoek intussen veelvuldig is bekritiseerd is dat van de ‘witte redder’: een blank, doorgaans mannelijk personage dat een ander volk van een bedreiging verlost. Dit sjabloon is bekend uit films als Avatar (2009), Dances with Wolves (1990), Django Unchained (2013) of Dangerous Minds (waarin Michelle Pfeiffer zich als blanke lerares ontfermt over een groepje jongeren met een migratieachtergrond). Om de onderzoeksvraag te kunnen oplossen verdiept Hanim zich eerst in het ‘postkolonialisme’ en het topos van de ‘witte redder’. Vervolgens leest ze samen met haar mentor Het dwaallicht (1946) van Willem Elsschot. In deze novelle gaat Frans Laarmans met drie Afghaanse matrozen in Antwerpen op zoek naar een mooie jonge vrouw. Het dwaallicht wordt in onze literatuurgeschiedenis nog altijd beschouwd als een meesterwerk. Is dat terecht? Is niet ook Frans Laarmans een ‘witte redder’? En indien wel, moeten we Het dwaallicht dan anders gaan waarderen? Een heldere introductie tot Het dwaallicht is te vinden op Wikipedia. Dit aan Elsschots verhaal gewijde artikel werd geschreven door studenten uit de opleiding Nederlandse taal- en letterkunde van de Universiteit Antwerpen.