Narratologen onderzoeken de structuur en systematiek van verhalen. Ze kijken bijvoorbeeld naar vertelniveaus. Als jij talent hebt voor narratologie, dan kun je vast in het onderstaande romanfragment van de Nederlandse auteur A. F. Th. van der Heijden (1951) de vertelniveaus onderscheiden en rangschikken. Lees eerst de tekst, bestudeer dan het schema eronder en los de vraag op.
Context: Gini Trades heeft met haar geliefde Benny de ex-diplomaat Scant om het leven gebracht met een dolk. Ze moet zich hiervoor verantwoorden voor de rechtbank.
Over haar antwoorden op de vragen van de advocaat scheen niet te hoeven worden nagedacht. Zij antwoordde met zachte maar besliste stem wat zij al op soortgelijke vragen van de rechter-commissaris geantwoord had. ‘Vertelt u eens, mevrouw Trades, wat was precies uw aandeel in het complex van handelingen leidend tot de dood van ex-diplomaat Scant? Wat heeft zich daar precies afgespeeld?‘ ‘Wij… dat wil zeggen mijn medebeklaagde en ik… hebben de blinde Scant eerst diep het pand in geleid, en hem daarna een aantal trappen op geholpen. “Wat ruikt het hier vreemd,” zei hij steeds, tot hij iets in de gaten kreeg. “Dit is mijn huis niet. Hier woon ik niet.” Mijn medebeklaagde Benny gaf me een sein: “Zeg hem maar… wat we afgesproken hebben…” Dus ik zei tegen die blinde: “U ziet immers beter met uw oren en uw neus. Waar wacht u nog op? Zie er maar uit te komen.” Daarbinnen was het een doolhof. We hebben die man alle gangen doorgejaagd. Trap op, trap af, en toen is hij met volle vaart in Benny’s dolk gelopen.’
Uit Het leven uit een dag (1988) van A. F. Th. van der Heijden (°1951)
Bestudeer het schema en noteer de letters A – B – C – D – E in de tabel hieronder bij de juiste zinnen. (We hebben voor je gemak de zinnen ook onderstreept in het tekstfragment.)
| Wat heeft zich daar precies afgespeeld? | |||
| Daarbinnen was het een doolhof. | |||
| Zij antwoordde met zachte maar besliste stem wat zij al op soortgelijke vragen van de rechter-commissaris geantwoord had. | |||
| Zeg hem maar… wat we afgesproken hebben. | |||
| U ziet immers beter met uw oren en uw neus. |
De eerste twee zinnen uit het fragment worden uitgesproken door de hoogste vertelinstantie (dat is de paarse, anonieme verteller op het onderstaande schema). Hij beschrijft de rechtszaak (A). In zijn paarse ballon stelt de rechter-commissaris een vraag (E) en geeft Gini antwoord (C). Gini doet verslag van de moord (de blauwe ballon) en in haar verhaal zijn zowel Scant, Benny (B) als Gini zelf (D) aan het woord.
| Wat heeft zich daar precies afgespeeld? | E | ||
| Daarbinnen was het een doolhof. | C | ||
| Zij antwoordde met zachte maar besliste stem wat zij al op soortgelijke vragen van de rechter-commissaris geantwoord had. | A | ||
| Zeg hem maar… wat we afgesproken hebben. | B | ||
| U ziet immers beter met uw oren en uw neus. | D |